Bu çalışmada Triticum durum Def. Berkmen 469 doubled haploid (DH) makarnalık buğday çeşidi gama ışınlaması ve doku kültürü çakışmasında kullanılmıştır. Işınlamadan önce kuru ve dorment haldeki DH Berkmen 469 tohumlarının nem miktarı % 5.491 olarak tespit edildi ve bu değer % 9.750'ye yükseltildi. Daha sonra tohumlar 137Cs kaynağı kullanılarak 0, 50, 100, 150, 200, 250, 300 ve 350 Gray gama ışın dozları kullanılarak ışınlandı. Farklı gama ışını dozlarının M1 generasyonundan elde edilen bitkilerde fide boyu kök, uzunluğu ve yaşayan bitki sayısı karakterleri üzerine etkileri belirlendi. Yapılan varyans analiz çalışmasına göre artan doz miktarlarına bağlı olarak ölçümü yapılan karakterlerde önemli farklılıklar bulunmuştur (P<0.01). DH Berkmen çeşidine ait tohumlar doku kültürü çalışması için 0, 150 ve 250 Gray gama doz miktarlarıyla ışınlandı. Farklı gama ışın dozlarının tohum kabuğu, embriyo ve endosperm oluşumuna etkisini belirlemek için bitkiler sera koşullarında yetiştirildi ve mısır ile melezlendi. Melezleme sonrasında embriyo gelişimini desteklemek için başak ve başakçıklara 2,4-D çözeltisi uygulandı. Doubled haploid bitki elde etmek için oluşan haploid embriyolar MS kültür ortamına alındı. Oluşan tohum kabuğu, embriyo ve haploid bitki sayısı belirlendi. Bu çalışmada 0, 150 ve 250 Gray gama doz miktarlarıyla ışınlana tohumlarda sırasıyla 257, 89 ve 69 tohum kabuğu elde edilmiştir. Yapılan istatistik çalışmasında farklı dozlarda ışınlanan gurupların meydana getirdiği tohum kabuğu arasındaki fark P<0.01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Triticum durum, ışınlama, gama ışını, haploidizasyon, 2-4,D.
In this study, doubled haploid (DH) durum wheat cultivar (Triticum durum cv. Berkmen 469) was used for gamma irradiation and plant tissue culture. Moisture content of dry dormant seeds of DH Berkmen 469 (5.491 %) were increased to 9.750 % and were irradiated with seven different gamma rays doses (0, 50, 10, 150, 200, 250, 300, 350) using a 137Cs source. In M1 generation; germination rate, seedling height, and root lenght were determinated in a greenhouse. Results were evaluated with variance analysis and found that the degreasing according to the doses in all parameters were significantly different (P<0.01). DH seed of the wheat variety Berkmen 469 were irradiated with 0, 150, and 250 Gray gamma ray doses. After these plants flovering crossed with maize in order to search different doses effect on the formation of caryopsis, embryo and endosperm were evaluated. In spikes and spikelets, 2,4-D was injected for supportation after pollination and MS media component was used for haploid embryos. In wide crosses significant differences were found between different gamma ray doses. In this treatment 257, 89 and 69 caryopsis were taken in control group and groups irradiated with 150 and 250 Gray doses gamma rays, subsequently. There were significant differences between groups which optained the caryopsis (P< 0.01). Key Words: Triticum durum, irradiation, gamma rays, haploidization, caryopsis, 2-4,D.
Tez (Yüksek Lisans) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, 2007.
Kaynakça var.
Bu çalışmada Triticum durum Def. Berkmen 469 doubled haploid (DH) makarnalık buğday çeşidi gama ışınlaması ve doku kültürü çakışmasında kullanılmıştır. Işınlamadan önce kuru ve dorment haldeki DH Berkmen 469 tohumlarının nem miktarı % 5.491 olarak tespit edildi ve bu değer % 9.750'ye yükseltildi. Daha sonra tohumlar 137Cs kaynağı kullanılarak 0, 50, 100, 150, 200, 250, 300 ve 350 Gray gama ışın dozları kullanılarak ışınlandı. Farklı gama ışını dozlarının M1 generasyonundan elde edilen bitkilerde fide boyu kök, uzunluğu ve yaşayan bitki sayısı karakterleri üzerine etkileri belirlendi. Yapılan varyans analiz çalışmasına göre artan doz miktarlarına bağlı olarak ölçümü yapılan karakterlerde önemli farklılıklar bulunmuştur (P<0.01). DH Berkmen çeşidine ait tohumlar doku kültürü çalışması için 0, 150 ve 250 Gray gama doz miktarlarıyla ışınlandı. Farklı gama ışın dozlarının tohum kabuğu, embriyo ve endosperm oluşumuna etkisini belirlemek için bitkiler sera koşullarında yetiştirildi ve mısır ile melezlendi. Melezleme sonrasında embriyo gelişimini desteklemek için başak ve başakçıklara 2,4-D çözeltisi uygulandı. Doubled haploid bitki elde etmek için oluşan haploid embriyolar MS kültür ortamına alındı. Oluşan tohum kabuğu, embriyo ve haploid bitki sayısı belirlendi. Bu çalışmada 0, 150 ve 250 Gray gama doz miktarlarıyla ışınlana tohumlarda sırasıyla 257, 89 ve 69 tohum kabuğu elde edilmiştir. Yapılan istatistik çalışmasında farklı dozlarda ışınlanan gurupların meydana getirdiği tohum kabuğu arasındaki fark P<0.01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Triticum durum, ışınlama, gama ışını, haploidizasyon, 2-4,D.
In this study, doubled haploid (DH) durum wheat cultivar (Triticum durum cv. Berkmen 469) was used for gamma irradiation and plant tissue culture. Moisture content of dry dormant seeds of DH Berkmen 469 (5.491 %) were increased to 9.750 % and were irradiated with seven different gamma rays doses (0, 50, 10, 150, 200, 250, 300, 350) using a 137Cs source. In M1 generation; germination rate, seedling height, and root lenght were determinated in a greenhouse. Results were evaluated with variance analysis and found that the degreasing according to the doses in all parameters were significantly different (P<0.01). DH seed of the wheat variety Berkmen 469 were irradiated with 0, 150, and 250 Gray gamma ray doses. After these plants flovering crossed with maize in order to search different doses effect on the formation of caryopsis, embryo and endosperm were evaluated. In spikes and spikelets, 2,4-D was injected for supportation after pollination and MS media component was used for haploid embryos. In wide crosses significant differences were found between different gamma ray doses. In this treatment 257, 89 and 69 caryopsis were taken in control group and groups irradiated with 150 and 250 Gray doses gamma rays, subsequently. There were significant differences between groups which optained the caryopsis (P< 0.01). Key Words: Triticum durum, irradiation, gamma rays, haploidization, caryopsis, 2-4,D.