Bu çalışma 2014 Haziran- 2015 Mayıs tarihleri arasında Kumluca (Antalya)'da gerçekleştirilmiştir. Araştırma alanında yapılan arazi çalışmaları ve yerel halka yapılan anketler ile doğal yayılış gösteren etnobotanik özellikleri bulunan 51 familyaya ait 89 takson tespit edilmiştir. En çok kullanılan familyalar, Lamiaceae (%10), Fabaceae (%7), Rosaceae (%7), Asteraceae (%6) ve Anacardiaceae(%5) olarak bulunmuştur. Tespit edilen taksonların 37'si gıda, 38'i tıbbi, 27'si çay, 13'ü eşya, 8'i hayvan yemi, 5'i süs ve 4'ü baharat olmak üzere 132 farklı kullanımı tespit edilmiştir. Taksonların kullanılan kısımlarına bakıldığında, en çok kullanılan kısımlar sırasıyla toprak üstü kısım(%38), meyve(%18), çiçek (%10), yaprak(%9), kozalak(%4) olarak bulunmuştur. Arazi çalışmalarının yanı sıra Kumluca'ya ait köy ve beldelerde 93 kadın 152 erkek olmak üzere değişik yaş, meslek, medeni hal ve eğitim durumlarındaki 245 kişiye bitkilerin kullanımı hakkında anket uygulanmıştır. Her gruptan bireylerin doğal bitkilerden faydalanmayı ebeveynlerinden öğrendikleri görülmüştür. Bireylerin yaşlarıyla doğru orantılı olarak bitkileri kullanım süreleri değişmiştir. Bitkileri kullanım amaçlarına göre bakıldığında, kadınlar en fazla gıda amaçlı (%31,2) kullanırken, erkekler tıbbi olarak (%36,8) kullanmaktadırlar. 18-25 yaş aralığındaki bireyler baharat (%100), 26-40 yaş aralığındaki bireyler çay (%35,5), 41 ve üstü yaşlardaki bireyler en fazla tıbbi amaçlı(%40,9) kullanmaktadırlar. Çitçiler en fazla tıbbi (%34,2), öğretmenler baharat(%100) ve ev hanımları gıda ve baharat(%33,3) olarak kullanmaktadırlar. İlkokul ve ortaokul mezunları en fazla tıbbi (%34-35), lise mezunları çay(%29), lisans mezunları ise baharat(%100) olarak kullanmaktadırlar. Bireylerin bitkileri kullanma sıklıkları ise günlük(%51,4), haftalık (%46,1) ve aylık (2,4) olarak bulunmuştur. Bireylere hastalandıklarında ilk iş olarak ne yaptıklarını sorulduğunda bireylerin %62,4'ünün doktora gittikleri görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Etnobotanik, Kumluca, Antalya, Flora, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler
This study was performed in Kumluca (Antalya) from June 2014 to May 2015. The study revealed that, 89 local taxa belonging to 51 families have ethnobotanical features. It was founded that commonly used families were Lamiaceae (%10), Fabaceae (%7), Rosaceae (%7), Asteraceae (%6) and Anacardiaceae (%5). 132 different usage of these 89 taxa were determined and these were as follows; 37 (food), 38 (medicinal), 27 (tea), 13 (goods), 8 (fodder), 5 (ornament) and 4 (spice). Commonly used parts of these taxa were found as follows; above-ground part (%38), fruit (%18), flower (%10), leaf (%9) and cone (%4). Besides the fieldwork, a survey was performed with 93 women and 152 men who live in Kumluca's towns and villages to find out their usage of these plants. Subject group, 245 locals, was consisted of the people who have different age, occupation, marital status and educational background. It was observed that individuals in each group learned how to benefit from these natural plants by their parents. It was observed that utilization period of the plant was changed in direct proportion to age. Women commonly use these plants as food (%31,2) while men use them for medicinal (%36,8) purpose. Individuals between 18 to 25 age use these plants as spice (%100), while 26 to 40 as tea (%35,5) and over age 41, commonly use them for medicinal (%40,9) purpose. Farmers commonly use these plants for medicinal (%34,2) purpose, teachers use them as spice (%100) and housewives use them as food and spice (%33,3). These plants were commonly used for medicinal purpose (%34-35) by people who graduated from elementary or middle school, as tea (%29) by people who graduated from high school and as spice (%100) by people who have bachelor's degree. Daily, weekly and monthly usage frequencies of these plants were found %51.4, %46.1 and %2,4 respectively. %62,4 of the surveyed people stated that they go to doctor when they have been asked to answer "what do you do first when you become sick" question.
Keywords: Ethnobotany, Kumluca, Antalya, Flora, Medicinal and Aromatic Plants
Tez (Yüksek Lisans) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, 2015.
Kaynakça var.
Bu çalışma 2014 Haziran- 2015 Mayıs tarihleri arasında Kumluca (Antalya)'da gerçekleştirilmiştir. Araştırma alanında yapılan arazi çalışmaları ve yerel halka yapılan anketler ile doğal yayılış gösteren etnobotanik özellikleri bulunan 51 familyaya ait 89 takson tespit edilmiştir. En çok kullanılan familyalar, Lamiaceae (%10), Fabaceae (%7), Rosaceae (%7), Asteraceae (%6) ve Anacardiaceae(%5) olarak bulunmuştur. Tespit edilen taksonların 37'si gıda, 38'i tıbbi, 27'si çay, 13'ü eşya, 8'i hayvan yemi, 5'i süs ve 4'ü baharat olmak üzere 132 farklı kullanımı tespit edilmiştir. Taksonların kullanılan kısımlarına bakıldığında, en çok kullanılan kısımlar sırasıyla toprak üstü kısım(%38), meyve(%18), çiçek (%10), yaprak(%9), kozalak(%4) olarak bulunmuştur. Arazi çalışmalarının yanı sıra Kumluca'ya ait köy ve beldelerde 93 kadın 152 erkek olmak üzere değişik yaş, meslek, medeni hal ve eğitim durumlarındaki 245 kişiye bitkilerin kullanımı hakkında anket uygulanmıştır. Her gruptan bireylerin doğal bitkilerden faydalanmayı ebeveynlerinden öğrendikleri görülmüştür. Bireylerin yaşlarıyla doğru orantılı olarak bitkileri kullanım süreleri değişmiştir. Bitkileri kullanım amaçlarına göre bakıldığında, kadınlar en fazla gıda amaçlı (%31,2) kullanırken, erkekler tıbbi olarak (%36,8) kullanmaktadırlar. 18-25 yaş aralığındaki bireyler baharat (%100), 26-40 yaş aralığındaki bireyler çay (%35,5), 41 ve üstü yaşlardaki bireyler en fazla tıbbi amaçlı(%40,9) kullanmaktadırlar. Çitçiler en fazla tıbbi (%34,2), öğretmenler baharat(%100) ve ev hanımları gıda ve baharat(%33,3) olarak kullanmaktadırlar. İlkokul ve ortaokul mezunları en fazla tıbbi (%34-35), lise mezunları çay(%29), lisans mezunları ise baharat(%100) olarak kullanmaktadırlar. Bireylerin bitkileri kullanma sıklıkları ise günlük(%51,4), haftalık (%46,1) ve aylık (2,4) olarak bulunmuştur. Bireylere hastalandıklarında ilk iş olarak ne yaptıklarını sorulduğunda bireylerin %62,4'ünün doktora gittikleri görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Etnobotanik, Kumluca, Antalya, Flora, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler
This study was performed in Kumluca (Antalya) from June 2014 to May 2015. The study revealed that, 89 local taxa belonging to 51 families have ethnobotanical features. It was founded that commonly used families were Lamiaceae (%10), Fabaceae (%7), Rosaceae (%7), Asteraceae (%6) and Anacardiaceae (%5). 132 different usage of these 89 taxa were determined and these were as follows; 37 (food), 38 (medicinal), 27 (tea), 13 (goods), 8 (fodder), 5 (ornament) and 4 (spice). Commonly used parts of these taxa were found as follows; above-ground part (%38), fruit (%18), flower (%10), leaf (%9) and cone (%4). Besides the fieldwork, a survey was performed with 93 women and 152 men who live in Kumluca's towns and villages to find out their usage of these plants. Subject group, 245 locals, was consisted of the people who have different age, occupation, marital status and educational background. It was observed that individuals in each group learned how to benefit from these natural plants by their parents. It was observed that utilization period of the plant was changed in direct proportion to age. Women commonly use these plants as food (%31,2) while men use them for medicinal (%36,8) purpose. Individuals between 18 to 25 age use these plants as spice (%100), while 26 to 40 as tea (%35,5) and over age 41, commonly use them for medicinal (%40,9) purpose. Farmers commonly use these plants for medicinal (%34,2) purpose, teachers use them as spice (%100) and housewives use them as food and spice (%33,3). These plants were commonly used for medicinal purpose (%34-35) by people who graduated from elementary or middle school, as tea (%29) by people who graduated from high school and as spice (%100) by people who have bachelor's degree. Daily, weekly and monthly usage frequencies of these plants were found %51.4, %46.1 and %2,4 respectively. %62,4 of the surveyed people stated that they go to doctor when they have been asked to answer "what do you do first when you become sick" question.
Keywords: Ethnobotany, Kumluca, Antalya, Flora, Medicinal and Aromatic Plants