Bu tez, özellikle Rusya Müslümanları olarak adlandırılan Rusya'daki Türklerin toplumsal yapılarını, bu yapıları oluşturan faktörleri ve bunların din ile olan ilişkisini konu edinmektedir. Rusya Türklerinin hızlı toplumsal değişmelerle dağılma sürecini yaşadığı bir dönemde onlara tek bir millet olma şuurunu kazandırmaya çalışan İsmail Gaspıralı, Türk milliyetçiliğinin öncüsü olarak görülebilir. İsmail Gaspıralı düşünceleri ve uygulamalarıyla topluma yön veren bir aksiyon adamıdır. O, statik toplum yerine dinamik unsurların öne çıktığı bir toplumu ideal olarak görmektedir. Modern medeniyetin silahları olan pozitif bilim ve aklı ön plana çıkarmakla beraber kültürel unsurları ve yeniliğe açık bir din anlayışını da toplum modeline yerleştirmektedir. Gaspıralı'nın temel düşüncesi modern hayat anlayışının hakim olduğu bir toplum meydana getirmektir. Gaspıralı, ileri medeniyet olarak Avrupa'yı görmekle birlikte daha üst düzey bir medeniyet ve yaşam şekline ulaşmayı amaç edinmiştir. Bu düşüncesine gerçekleştirebilmek için Batı'nın teknik üstünlükleri ile İslam dinin insana verdiği değerleri birleştirmeye çalışmıştır. Gaspıralı, dine dayalı eğitimin yanı sıra laik eğitim, kadınların toplumsal hayata katılımı, toplumsal yardımlaşma, sağlam temellere dayanan bir ekonomi vs. gibi uygulamaların toplum hayatına uyarlanarak toplumsal ilerlemenin gerçekleşebileceğini ön görmektedir.
Anahtar Kelimeler: İsmail Gaspıralı, Rusya Türkleri, Milliyetçilik, Toplumsal Birlik, Sosyal Değişme, Eğitim, Din, İslam.
This thesis deals with the social organism of Turks in Russia, especially the ones named Russian Muslims, and the factors constituting this organism and their relations with them. İsmail Gaspıralı, who tried to band Russia Turks together at the time when Russia Turks undenvent a process of breaking up with the fast social changes, can be accepted as a pioneer of the Turkish nationalism. With his thoughts and implementations, İsmail Gaspıralı is an actionist shaping the society. He sees the society in which dynamic elements instead of static ones become prominent as ideal. Gaspıralı gives importance to positive science and intelligence, the weapons of modern civilization, and moreover, he places cultural elements and a religion concept öpen to innovation in his society model. Gaspıralı's basic idea is to constitute a society in which an understanding of modern life dominates. Gaspıralı perceive Europe as advanced civilization, however he aims to reach a more advanced civilization and life style. To actualize his thought, he tried to ünite technical süperi orities of West with the value Islam Religion gives to a human being. Gaspıralı believes that social improvement can be succeeded by education based on both religion and laicism, women's participation to social life, social solidarity and a sound economy.
Keywords: İsmail Gaspıralı, Turkism, Religion, Islam, Society, Social Union, Nationalism, Social Changing, Education.
Tez (Yüksek Lisans) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, 2009.
Kaynakça var.
Bu tez, özellikle Rusya Müslümanları olarak adlandırılan Rusya'daki Türklerin toplumsal yapılarını, bu yapıları oluşturan faktörleri ve bunların din ile olan ilişkisini konu edinmektedir. Rusya Türklerinin hızlı toplumsal değişmelerle dağılma sürecini yaşadığı bir dönemde onlara tek bir millet olma şuurunu kazandırmaya çalışan İsmail Gaspıralı, Türk milliyetçiliğinin öncüsü olarak görülebilir. İsmail Gaspıralı düşünceleri ve uygulamalarıyla topluma yön veren bir aksiyon adamıdır. O, statik toplum yerine dinamik unsurların öne çıktığı bir toplumu ideal olarak görmektedir. Modern medeniyetin silahları olan pozitif bilim ve aklı ön plana çıkarmakla beraber kültürel unsurları ve yeniliğe açık bir din anlayışını da toplum modeline yerleştirmektedir. Gaspıralı'nın temel düşüncesi modern hayat anlayışının hakim olduğu bir toplum meydana getirmektir. Gaspıralı, ileri medeniyet olarak Avrupa'yı görmekle birlikte daha üst düzey bir medeniyet ve yaşam şekline ulaşmayı amaç edinmiştir. Bu düşüncesine gerçekleştirebilmek için Batı'nın teknik üstünlükleri ile İslam dinin insana verdiği değerleri birleştirmeye çalışmıştır. Gaspıralı, dine dayalı eğitimin yanı sıra laik eğitim, kadınların toplumsal hayata katılımı, toplumsal yardımlaşma, sağlam temellere dayanan bir ekonomi vs. gibi uygulamaların toplum hayatına uyarlanarak toplumsal ilerlemenin gerçekleşebileceğini ön görmektedir.
Anahtar Kelimeler: İsmail Gaspıralı, Rusya Türkleri, Milliyetçilik, Toplumsal Birlik, Sosyal Değişme, Eğitim, Din, İslam.
This thesis deals with the social organism of Turks in Russia, especially the ones named Russian Muslims, and the factors constituting this organism and their relations with them. İsmail Gaspıralı, who tried to band Russia Turks together at the time when Russia Turks undenvent a process of breaking up with the fast social changes, can be accepted as a pioneer of the Turkish nationalism. With his thoughts and implementations, İsmail Gaspıralı is an actionist shaping the society. He sees the society in which dynamic elements instead of static ones become prominent as ideal. Gaspıralı gives importance to positive science and intelligence, the weapons of modern civilization, and moreover, he places cultural elements and a religion concept öpen to innovation in his society model. Gaspıralı's basic idea is to constitute a society in which an understanding of modern life dominates. Gaspıralı perceive Europe as advanced civilization, however he aims to reach a more advanced civilization and life style. To actualize his thought, he tried to ünite technical süperi orities of West with the value Islam Religion gives to a human being. Gaspıralı believes that social improvement can be succeeded by education based on both religion and laicism, women's participation to social life, social solidarity and a sound economy.
Keywords: İsmail Gaspıralı, Turkism, Religion, Islam, Society, Social Union, Nationalism, Social Changing, Education.