Bu tez çalışmasında, Türk Bankacılık Sektöründe faaliyet gösteren ticari bankaların rekabet dinamikleri araştırılmıştır. Bu amaçla öncelikle, Lerner Endeksi hesaplanarak 1992-2008 yılları arasında faaliyet gösteren bankaların rekabetçi davranışları belirlenmiştir. İkinci olarak, rekabetçi davranışı belirleyen banka düzeyindeki değişkenler tespit edilmiştir. Üçüncü olarak, yabancı girişlerinin sektördeki rekabeti nasıl etkilediğinin değerlendirilmesi amacıyla rekabetçi davranışların banka grupları arasında nasıl değiştiği incelenmiştir. Son olarak, bir rekabet stratejisi olan Birleşme ve Devralmaların rekabet yapısı üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Avrupa Birliğine girme çabasındaki Türkiye'de Bankacılık Sistemi, ülkenin Birliğe katılmaya hazır bir sektörü olarak faaliyetlerine devam etmektedir. Bu bağlamda sektördeki gelişmeler, 1980'li yıllarda piyasaların serbestleşmesinden başlayarak 2010 yılına kadar değerlendirilmiştir. Avrupa Birliğine giriş sürecinin, bankacılık sektörü üzerindeki en önemli etkisinin rekabet boyutunda gerçekleşeceği düşüncesiyle, faiz oranlarının serbestleştiği dönemden itibaren bankacılık sektörünün piyasa yapısındaki gelişmeler analiz edilmiştir. Doğrusal regresyon analizi kullanılarak, piyasa yapısı göstergesi olan Lerner Endeksi hesaplanmıştır. Lerner Endeksinin tercih edilmesinin nedeni, diğer piyasa yapısı göstergelerinden farklı olarak bu yöntemin banka düzeyindeki değişkenlerin analizine imkan vermesidir. Lerner Endeksinin banka ölçeğindeki belirleyicilerinin tespiti, Panel Veri Analizi ile gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucu Türk Bankacılık Sektöründe rekabetçi davranış üzerinde etkili olan faktörlerin, Krediler/Toplam Aktifler, Krediler/Mevduatlar, Faiz Dışı Gelirler/Toplam Aktifler, Toplam Gelirler/Toplam Giderler, Aktif Karlılığı (ROA), Risk, Özkaynaklar/Toplam Aktifler, Bilanço Yapısı ve Net Faiz Marjı olduğu sonucuna varılmıştır. Avrupa Birliği yolunda bankacılık sektörüne yabancı girişlerinin yoğunluk kazanmasının rekabetçi yapıyı nasıl etkilediğini belirlemek amacıyla da parametrik olmayan Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U testleri uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, Türkiye'de şube açan yabancı bankaların yüksek piyasa gücüne sahip oldukları, kamu bankalarının ise düşük marjlarla çalışmak suretiyle rekabet çabasına girdikleri yönündedir.
Anahtar Kelimeler: Bankacılık, Piyasa Yapısı, Rekabet, Lerner Endeksi, Panel Veri Analizi.
In this thesis, competitive Dynamics of commercial banks operating in Turkish Banking Sector is investigated. For this purpose, firstly, competitive behavior of banks which have been operated during 1992-2008 period have been assessed with estimation of Lerner Index. Secondly, bank level variables effecting competitive behavior were identified. Thirdly, in order to evaluate how foreign presence effected sectoral competition, differences of Lerner Index among banking groups were investigated. Finally, as a competitive strategy, effects of Mergers&Aquisitions on competitive structure were discussed. Banking system is one of the best-prepared sectors in Turkey to join European Union. In this context, developments in the sector is evaluated beginning with the financial liberalization in 1980's until 2010. Most significant effects of integration process on banking sector is expected to be seen in competitive framework. For this reason, using linear regression model, Lerner Index is estimated as a Proxy of market structure. Lerner Index is preferred because, unlike other indicators of market structure, this method allows the analysis of bank-level variables. Bank level determinants of Lerner Index is analysed using Panel Data Regression Method. Results indicate that in Turkish banking sector, factors effecting competitive behavior are Credits/Total Assets, Credits/Deposits, Faiz Dısı Gelirler/Toplam Aktifler, Total Revenues/Total Expenses, Return over Assets, (ROA), Risks (standart deviation of ROA), Equity/Total Assets, Structure of Balance Sheet and Net Interest Margin. In order to investigate the effect of foreign precense on the competitive conditions of Turkish Banking Sector, non-parametric Kruskal-Wallis and Mann- Whitney U tests were applied. Results show that foreign banks operating by branch offices have the highest market power, whereas publicly owned banks operate with lowest price-marginal cost margins.
Keywords: Banking, Market Structure, Competition, Lerner Index, Panel Data Analysis.
Tez (Doktora) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, 2010.
Kaynakça var.
Bu tez çalışmasında, Türk Bankacılık Sektöründe faaliyet gösteren ticari bankaların rekabet dinamikleri araştırılmıştır. Bu amaçla öncelikle, Lerner Endeksi hesaplanarak 1992-2008 yılları arasında faaliyet gösteren bankaların rekabetçi davranışları belirlenmiştir. İkinci olarak, rekabetçi davranışı belirleyen banka düzeyindeki değişkenler tespit edilmiştir. Üçüncü olarak, yabancı girişlerinin sektördeki rekabeti nasıl etkilediğinin değerlendirilmesi amacıyla rekabetçi davranışların banka grupları arasında nasıl değiştiği incelenmiştir. Son olarak, bir rekabet stratejisi olan Birleşme ve Devralmaların rekabet yapısı üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Avrupa Birliğine girme çabasındaki Türkiye'de Bankacılık Sistemi, ülkenin Birliğe katılmaya hazır bir sektörü olarak faaliyetlerine devam etmektedir. Bu bağlamda sektördeki gelişmeler, 1980'li yıllarda piyasaların serbestleşmesinden başlayarak 2010 yılına kadar değerlendirilmiştir. Avrupa Birliğine giriş sürecinin, bankacılık sektörü üzerindeki en önemli etkisinin rekabet boyutunda gerçekleşeceği düşüncesiyle, faiz oranlarının serbestleştiği dönemden itibaren bankacılık sektörünün piyasa yapısındaki gelişmeler analiz edilmiştir. Doğrusal regresyon analizi kullanılarak, piyasa yapısı göstergesi olan Lerner Endeksi hesaplanmıştır. Lerner Endeksinin tercih edilmesinin nedeni, diğer piyasa yapısı göstergelerinden farklı olarak bu yöntemin banka düzeyindeki değişkenlerin analizine imkan vermesidir. Lerner Endeksinin banka ölçeğindeki belirleyicilerinin tespiti, Panel Veri Analizi ile gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucu Türk Bankacılık Sektöründe rekabetçi davranış üzerinde etkili olan faktörlerin, Krediler/Toplam Aktifler, Krediler/Mevduatlar, Faiz Dışı Gelirler/Toplam Aktifler, Toplam Gelirler/Toplam Giderler, Aktif Karlılığı (ROA), Risk, Özkaynaklar/Toplam Aktifler, Bilanço Yapısı ve Net Faiz Marjı olduğu sonucuna varılmıştır. Avrupa Birliği yolunda bankacılık sektörüne yabancı girişlerinin yoğunluk kazanmasının rekabetçi yapıyı nasıl etkilediğini belirlemek amacıyla da parametrik olmayan Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U testleri uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, Türkiye'de şube açan yabancı bankaların yüksek piyasa gücüne sahip oldukları, kamu bankalarının ise düşük marjlarla çalışmak suretiyle rekabet çabasına girdikleri yönündedir.
Anahtar Kelimeler: Bankacılık, Piyasa Yapısı, Rekabet, Lerner Endeksi, Panel Veri Analizi.
In this thesis, competitive Dynamics of commercial banks operating in Turkish Banking Sector is investigated. For this purpose, firstly, competitive behavior of banks which have been operated during 1992-2008 period have been assessed with estimation of Lerner Index. Secondly, bank level variables effecting competitive behavior were identified. Thirdly, in order to evaluate how foreign presence effected sectoral competition, differences of Lerner Index among banking groups were investigated. Finally, as a competitive strategy, effects of Mergers&Aquisitions on competitive structure were discussed. Banking system is one of the best-prepared sectors in Turkey to join European Union. In this context, developments in the sector is evaluated beginning with the financial liberalization in 1980's until 2010. Most significant effects of integration process on banking sector is expected to be seen in competitive framework. For this reason, using linear regression model, Lerner Index is estimated as a Proxy of market structure. Lerner Index is preferred because, unlike other indicators of market structure, this method allows the analysis of bank-level variables. Bank level determinants of Lerner Index is analysed using Panel Data Regression Method. Results indicate that in Turkish banking sector, factors effecting competitive behavior are Credits/Total Assets, Credits/Deposits, Faiz Dısı Gelirler/Toplam Aktifler, Total Revenues/Total Expenses, Return over Assets, (ROA), Risks (standart deviation of ROA), Equity/Total Assets, Structure of Balance Sheet and Net Interest Margin. In order to investigate the effect of foreign precense on the competitive conditions of Turkish Banking Sector, non-parametric Kruskal-Wallis and Mann- Whitney U tests were applied. Results show that foreign banks operating by branch offices have the highest market power, whereas publicly owned banks operate with lowest price-marginal cost margins.
Keywords: Banking, Market Structure, Competition, Lerner Index, Panel Data Analysis.