Bu çalışmada, asrının da ötesinde ilmi yönüyle geleceğe hitab eden merhum Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır'ın; Hak Dini Kur'ân Dili adlı eserinde yer alan meseller, deyimler ve deyimsel ifadeler incelenmiştir.Elmalılı'nın mesel ve deyimlerle ilgili çevirisi incelenirken sadece ortak dilde kullanılan deyimleri çevirisini değil, bunun yanında çeviride ağızlardan istifade ederek kullandığı atasözü ve deyimler de bir araya getirilmiştir. Yazır'ın Türkçe'nin imkânlarını en geniş ölçüde kullanarak oluşturduğu eserinin bu yönü de gösterilmeye çalışılmıştır. Tezde Elmalılı'nın sıkça yer verdiği deyimsel çevirileri de bir araya getirilmiştir. Deyimsel çeviri deyince Yazır'ın Türkçe sözcüklerden en az birini yan anlamıyla (mecâz) kullandığı örnekler kastedilmiştir. Elmalılı'nın yeri geldikçe kullandığı Türkçe'de deyimleştirme de denilebilecek bu üslubunu deyimleştirme yoluyla yapılan çeviriler başlığı altında bir araya getirilerek Kur'ân çevirisindeki farklı bir yaklaşım da gösterilmiş oldu. Deyimlerin sözcüklerden en az birinin yan anlamıyla kullanıldığı söz veya söz öbeklerinden oluşmasından hareketle böyle bir çıkarımda bulunulmuştur.Kur'ân mesel ve deyimlerinin doğru anlaşılması, dilimize doğru aktarılması çeviri açısından temel meseleler arasındadır. Bu açıdan çeşitli yönleriyle sıkça çalışma yapılan Elmalılı tefsir ve meâli Kur'ân deyim ve meselleri açısından incelenmeye çalışılmıştır. Hak Dini Kur'ân Dili'ndeki mesel ve deyimlerin çeviri yöntemine ışık tuttuğumuz bu çalışmanın, Kur'ân mesel ve deyimlerinin çevirisinde yeni çalışmalar için yol gösterici olmasını temenni ederiz.
Anahtar Kelimeler: Elmalılı, deyim, mesel, çeviri, tefsir, meâl.
In this thesis, the parables, phrases and idiomatic expressions were studied in Hak Dini Kur'ân Dili, the work of Muhammed Hamdi Yazır who addressed the future beyond his century with his scientific aspect.While studying the translation about parables and idioms, not only the idioms translation used in common language but also proverbs and idioms which he used in translation by benefitting from the accents were put together. This aspect of his work that he created by using the opportunities of Turkish language in a widest way was tried to show. In this thesis the idiomatic translations often used by Elmalılı were put together. When said the idiomatic translation examples were meant. Elmalılı used the Turkish words with its metaphor. His different style in Qoran translation by putting together the translation made by means of idiomatic expressionism was shown. It was concluded because idioms or at least idiom’s one word is made of metaphors. Qoran is among the basic principles in terms of the fact that parables and idioms are understood well and translated into our language correctly. So Elmalılı's commentary and explanation were tried to show with its various aspects from the perspective of Qoran parables and idioms. We hope this study, which we tried to enlighten the method of the parables and idioms translation in Hak Dini Kur’ân Dili, would be a guide for new studies of Qoran parables and idioms translation.
Keywords: Elmalılı, idiom, parable, translation, commentary, explanation.
Tez (Yüksek Lisans) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, 2014.
Kaynakça var.
Bu çalışmada, asrının da ötesinde ilmi yönüyle geleceğe hitab eden merhum Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır'ın; Hak Dini Kur'ân Dili adlı eserinde yer alan meseller, deyimler ve deyimsel ifadeler incelenmiştir.Elmalılı'nın mesel ve deyimlerle ilgili çevirisi incelenirken sadece ortak dilde kullanılan deyimleri çevirisini değil, bunun yanında çeviride ağızlardan istifade ederek kullandığı atasözü ve deyimler de bir araya getirilmiştir. Yazır'ın Türkçe'nin imkânlarını en geniş ölçüde kullanarak oluşturduğu eserinin bu yönü de gösterilmeye çalışılmıştır. Tezde Elmalılı'nın sıkça yer verdiği deyimsel çevirileri de bir araya getirilmiştir. Deyimsel çeviri deyince Yazır'ın Türkçe sözcüklerden en az birini yan anlamıyla (mecâz) kullandığı örnekler kastedilmiştir. Elmalılı'nın yeri geldikçe kullandığı Türkçe'de deyimleştirme de denilebilecek bu üslubunu deyimleştirme yoluyla yapılan çeviriler başlığı altında bir araya getirilerek Kur'ân çevirisindeki farklı bir yaklaşım da gösterilmiş oldu. Deyimlerin sözcüklerden en az birinin yan anlamıyla kullanıldığı söz veya söz öbeklerinden oluşmasından hareketle böyle bir çıkarımda bulunulmuştur.Kur'ân mesel ve deyimlerinin doğru anlaşılması, dilimize doğru aktarılması çeviri açısından temel meseleler arasındadır. Bu açıdan çeşitli yönleriyle sıkça çalışma yapılan Elmalılı tefsir ve meâli Kur'ân deyim ve meselleri açısından incelenmeye çalışılmıştır. Hak Dini Kur'ân Dili'ndeki mesel ve deyimlerin çeviri yöntemine ışık tuttuğumuz bu çalışmanın, Kur'ân mesel ve deyimlerinin çevirisinde yeni çalışmalar için yol gösterici olmasını temenni ederiz.
Anahtar Kelimeler: Elmalılı, deyim, mesel, çeviri, tefsir, meâl.
In this thesis, the parables, phrases and idiomatic expressions were studied in Hak Dini Kur'ân Dili, the work of Muhammed Hamdi Yazır who addressed the future beyond his century with his scientific aspect.While studying the translation about parables and idioms, not only the idioms translation used in common language but also proverbs and idioms which he used in translation by benefitting from the accents were put together. This aspect of his work that he created by using the opportunities of Turkish language in a widest way was tried to show. In this thesis the idiomatic translations often used by Elmalılı were put together. When said the idiomatic translation examples were meant. Elmalılı used the Turkish words with its metaphor. His different style in Qoran translation by putting together the translation made by means of idiomatic expressionism was shown. It was concluded because idioms or at least idiom’s one word is made of metaphors. Qoran is among the basic principles in terms of the fact that parables and idioms are understood well and translated into our language correctly. So Elmalılı's commentary and explanation were tried to show with its various aspects from the perspective of Qoran parables and idioms. We hope this study, which we tried to enlighten the method of the parables and idioms translation in Hak Dini Kur’ân Dili, would be a guide for new studies of Qoran parables and idioms translation.
Keywords: Elmalılı, idiom, parable, translation, commentary, explanation.