Bu çalışmada, 18. yüzyılın ortalarına doğru Abdurrahmân-i Darîr tarafından kaleme alınan Tafsil-i Tarik-i Mukarrebin ve Sebili’l- Muttebi'in adlı eser incelenmiştir. Yazma eserin belirlenen nüshaları arasından Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonunda 06 Mil Yz A 8891 arsiv numarası ile kayıtlı olan nüsha esas alınmıştır. Dört ciltten olusan bu çalışmada eser ve eserin müellifi hakkında bilgilerin verildiği “Giriş” bölümünden sonra bes bölüm bulunmaktadır. “Yazım Özellikleri” bölümünde eserdeki Türkçe sözcüklerde bulunan ünlü ve ünsüzlerin yazılısı ile bazı ek, sözcük ve biçimlerin yazılışları ele alınmıstır. “Ses Bilgisi Özellikleri” bölümünde Türkçe sözcükler, Eski Türkçe ve Eski Anadolu Türkçesi dönemlerindeki biçimleri, alıntı sözcükler ise asıl biçimleri temelinde değerlendirilmiştir. “Biçim Bilgisi Özellikleri” bölümünde metinde kullanılan ekler ve sözcük türleri bölümlendirilerek ayrıntılı biçimde incelenmeye çalışılmıştır. “Metin” bölümünde, esas alınan nüsha, çeviri yazı işaretleri ile Latin harflerine aktarılmış, sonrasında eserin tıpkıbasımı verilmiştir. “Dizinler” bölümünde üç alt başlık bulunmaktadır. “Sözcükler Dizini”nde sözcükler metinde kullanıldığı
anlam veya anlamlarına göre dizilmiştir. “Özel Adlar Dizini”nde metinde geçen özel adlar alfabetik sıraya göre dizilmiştir. “Ekler Dizini'nde metinde kullanılan bütün ekler tüm örnekleri ile verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Abdurrahmân-i Darîr, Tafsîl-i Tarîk-i Mukarrebîn ve Sebîli’l-Müttebi’în, Klasik Osmanlı Türkçesi, 18. Yüzyıl, Dil Bilgisi İncelemesi
In this study, the book titled Tafsil-i Tarik-i Mukarrebin ve Tafsil-i Tarik-i Mukarrebin ve Sebili’l-Muttebi'in written by Abdurrahman-i Darir, through the middle of the 18th century, is examined. From inside copies identified of manuscript, the copy registered with 06 Mil Yz A 8891 archive number in Milli Kutuphane Yazmalar Koleksiyonu has been based on. In this work, which consists of four volumes, after the “Introduction” section, which provides information of the book and writer, there are five sections. In the “Spelling” section, the spelling of vowels and consonants in the Turkish words, and the spelling of some suffixes, words and forms are studied. In the “Phonology” section, Turkish words, Old Turkish and Old Anatolian Turkish forms are evaluated; furthermore, the quoted words are assessed by their original forms in the phonetic features section. In the “Morphology” section, the suffixes and word types that are used in the text are examined in detail. In the “Text” section, original copy, the transcripts were transcribed to the Latin alphabet, and then the facsimile text is given. There are three subtitles in the “Directories” section. First of all, the “Words Index” is arranged according to the meanings or meanings of the words used in the text. Secondly “Custom Names Directory”, custom names which are used in the text are arranged alphabetically in this section. Lastly “Suffix Index”, all suffixes which are utilised in the text are given in with the examples.
Keywords: Abdurrahman-i Darir, Tafsil-i Tarik-i Mukarrebin ve Sebili’l- Muttebi'in, Classical Ottoman Turkish Language, 18th Century, Grammer Study
Tez (Doktora) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 2017.
Kaynakça var.
Bu çalışmada, 18. yüzyılın ortalarına doğru Abdurrahmân-i Darîr tarafından kaleme alınan Tafsil-i Tarik-i Mukarrebin ve Sebili’l- Muttebi'in adlı eser incelenmiştir. Yazma eserin belirlenen nüshaları arasından Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonunda 06 Mil Yz A 8891 arsiv numarası ile kayıtlı olan nüsha esas alınmıştır. Dört ciltten olusan bu çalışmada eser ve eserin müellifi hakkında bilgilerin verildiği “Giriş” bölümünden sonra bes bölüm bulunmaktadır. “Yazım Özellikleri” bölümünde eserdeki Türkçe sözcüklerde bulunan ünlü ve ünsüzlerin yazılısı ile bazı ek, sözcük ve biçimlerin yazılışları ele alınmıstır. “Ses Bilgisi Özellikleri” bölümünde Türkçe sözcükler, Eski Türkçe ve Eski Anadolu Türkçesi dönemlerindeki biçimleri, alıntı sözcükler ise asıl biçimleri temelinde değerlendirilmiştir. “Biçim Bilgisi Özellikleri” bölümünde metinde kullanılan ekler ve sözcük türleri bölümlendirilerek ayrıntılı biçimde incelenmeye çalışılmıştır. “Metin” bölümünde, esas alınan nüsha, çeviri yazı işaretleri ile Latin harflerine aktarılmış, sonrasında eserin tıpkıbasımı verilmiştir. “Dizinler” bölümünde üç alt başlık bulunmaktadır. “Sözcükler Dizini”nde sözcükler metinde kullanıldığı
anlam veya anlamlarına göre dizilmiştir. “Özel Adlar Dizini”nde metinde geçen özel adlar alfabetik sıraya göre dizilmiştir. “Ekler Dizini'nde metinde kullanılan bütün ekler tüm örnekleri ile verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Abdurrahmân-i Darîr, Tafsîl-i Tarîk-i Mukarrebîn ve Sebîli’l-Müttebi’în, Klasik Osmanlı Türkçesi, 18. Yüzyıl, Dil Bilgisi İncelemesi
In this study, the book titled Tafsil-i Tarik-i Mukarrebin ve Tafsil-i Tarik-i Mukarrebin ve Sebili’l-Muttebi'in written by Abdurrahman-i Darir, through the middle of the 18th century, is examined. From inside copies identified of manuscript, the copy registered with 06 Mil Yz A 8891 archive number in Milli Kutuphane Yazmalar Koleksiyonu has been based on. In this work, which consists of four volumes, after the “Introduction” section, which provides information of the book and writer, there are five sections. In the “Spelling” section, the spelling of vowels and consonants in the Turkish words, and the spelling of some suffixes, words and forms are studied. In the “Phonology” section, Turkish words, Old Turkish and Old Anatolian Turkish forms are evaluated; furthermore, the quoted words are assessed by their original forms in the phonetic features section. In the “Morphology” section, the suffixes and word types that are used in the text are examined in detail. In the “Text” section, original copy, the transcripts were transcribed to the Latin alphabet, and then the facsimile text is given. There are three subtitles in the “Directories” section. First of all, the “Words Index” is arranged according to the meanings or meanings of the words used in the text. Secondly “Custom Names Directory”, custom names which are used in the text are arranged alphabetically in this section. Lastly “Suffix Index”, all suffixes which are utilised in the text are given in with the examples.
Keywords: Abdurrahman-i Darir, Tafsil-i Tarik-i Mukarrebin ve Sebili’l- Muttebi'in, Classical Ottoman Turkish Language, 18th Century, Grammer Study