Bu çalışma Şeyhzâde olarak meşhur olan İmam Muhyiddin Muhammed b. Muslihuddin Mustafa el-Kocevî el-İzmitî'nin (ö. 950/1543) Şerhu Meşârıkı'l-Envârı'n-Nebeviyye (Birinci ve İkinci Bap) adlı eserinin tahkik ve değerlendirilmesidir. İki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm değerlendirmeden ibarettir. Üç ana başlık altında ele alınmıştır. Birinci ana başlıkta kitabın müellifi olan İmam es-Sagânî'nin hayatı ve Meşârıku'l-Envâr isimli eseri birkaç alt başlık altında incelenerek genel olarak hayatı, ismi, lakabı, nisbesi, künyesi, doğumu, ailesi, yetişmesi ve ölümü hakkında bilgi verilmiştir. Aynı şekilde es-Sagânî'nin öğrenciliğinden başlayarak, yolculukları, eserleri, telifleri, âlimlerin hakkındaki görüşleri, hocaları, talebeleri gibi başlıklar altında ilmî hayatı anlatılmıştır. Yine onun kitabının adı, kendisine aidiyeti, konuları, önemi ve âlimlerin kitaba verdikleri önem hakkına bilgi verilmiştir. İkinci ana başlık altında Şeyhzâde'nin hayatı ve Şerhu Meşârıkı'l-Envâr adlı eseri üzerine durulmuştur. Bu ana başlık altında müellifin yaşadığı dönemdeki siyasî ve sosyal ile ilmî hayatı hakkında bilgi verilerek ismi, nisbesi, ailesi, yetişmesi ve vefatı hakkında açıklamalar yapılmıştır. İlmî hayatı kapsamında mensup olduğu fıkhî mezhep, ders verme sorumluluğunu alması, hocaları, öğrencileri, eserleri ve âlimlerin onun faziletiyle ilgili sözler ele alınmıştır. Üçüncü ana başlık altında Şerhu Meşârıkı'l-Envâr tanıtılarak kitabın şârihinin metodu açıklanmıştır. Yine bu başlık altında kitabın adı, müellife aidiyeti, önemi, müellifin kitapta izlediği metot, kitabında yararlandığı kaynaklar, kitabın üstünlükleri ve kaynakları, kitabın elyazma nüshaları hakkında bilgi verilerek bu nüshalardan örnek varaklara yer verilmiştir. Tezin ikinci bölümünde ise, ilk kitabın iki babı ve onun altındaki fasılların tahkiki yapılmıştır. Bu minvalede birinci bab mevsula, mevsufa, şartiyye ve istifhamiyye "men" (مَن) ile nakil edilen hadisleri içine almaktadır. İkinci bab ise inne (إنَّ) ile varit olan hadisleri kapsamaktadır. Araştırmamız, sonuç ve kaynakça ile son bulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Meşârıku'l-Envâr, Şerhu Meşârıkı'l-Envâr, Şeyhzâde, Ebü'l-Hasan es-Sagânî, Muhiddin el-Kocevî
This work is an evaluation of the work of Imam Muhyiddin Muhammed b. Muslihuddin Mustafa el-Kocevî al-Izmitî (d. 950/1543) named Şerhu Meşârıkı'l-Envârı'n-Nebeviyye (the first and second chapters). It consists of two main parts. The first part consists of an evaluation under three main headings. In the first main title, the life of Imam as-Sagani, the author of the book, and his work named Meşârıku'l-Envâr are examined and information is provided about his life, name, nickname, nisba, his name, birth, family, upbringing and death in general. Similarly, his scholarly life is described starting from his studenthood, under the titles of his journeys, works, writings, his views about scholars, his teachers, and his students. Also, the title of his book, its belonging to him, its subjects, importance, and the importance given to the book by scholars were given. Under the second main heading, the life of Şeyhzâde and his work Şerhu Meşârıkı'l-Envâr are examined. Under this main heading, information was given about the author's political, social, and scientific life, and explanations are made about his name, rank, family, upbringing, and death. Within the scope of his scientific life, the fiqh religious sect he belongs to, his taking the responsibility of lecturing, his teachers, students, his works, and the words of the scholars about his virtue are discussed. Under the third heading, Şerhu Meşârıkı'l-Envâr is introduced and the method of the book's commentary is explained. Again, under this title, information about the title of the book and its belonging to the author, its importance, the method used by the author in the book, the sources used in the book, the value and sources of the book, the manuscript copies of the book, and sample leaflets from these copies are represented. In the second part of the thesis, the two chapters of the first book and the parts under it are examined. In this sense, the first chapter maqqah, mawsufa, firmamiyya, and istifhamiyya includes the hadiths transmitted with "men" (من). The second chapter includes the hadiths varied with inna (إن). Our research ends with the conclusion and sources of the book.
Keywords: Meşârıku'l-Envâr, Şerhu Meşârıkı'l-Envâr, Şeyhzâde, Ebü'l-Hasen es-Sagânî, Muhyiddin el-Kocevî
Tez (Doktora)- Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, 2020.
Kaynakça var.
Bu çalışma Şeyhzâde olarak meşhur olan İmam Muhyiddin Muhammed b. Muslihuddin Mustafa el-Kocevî el-İzmitî'nin (ö. 950/1543) Şerhu Meşârıkı'l-Envârı'n-Nebeviyye (Birinci ve İkinci Bap) adlı eserinin tahkik ve değerlendirilmesidir. İki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm değerlendirmeden ibarettir. Üç ana başlık altında ele alınmıştır. Birinci ana başlıkta kitabın müellifi olan İmam es-Sagânî'nin hayatı ve Meşârıku'l-Envâr isimli eseri birkaç alt başlık altında incelenerek genel olarak hayatı, ismi, lakabı, nisbesi, künyesi, doğumu, ailesi, yetişmesi ve ölümü hakkında bilgi verilmiştir. Aynı şekilde es-Sagânî'nin öğrenciliğinden başlayarak, yolculukları, eserleri, telifleri, âlimlerin hakkındaki görüşleri, hocaları, talebeleri gibi başlıklar altında ilmî hayatı anlatılmıştır. Yine onun kitabının adı, kendisine aidiyeti, konuları, önemi ve âlimlerin kitaba verdikleri önem hakkına bilgi verilmiştir. İkinci ana başlık altında Şeyhzâde'nin hayatı ve Şerhu Meşârıkı'l-Envâr adlı eseri üzerine durulmuştur. Bu ana başlık altında müellifin yaşadığı dönemdeki siyasî ve sosyal ile ilmî hayatı hakkında bilgi verilerek ismi, nisbesi, ailesi, yetişmesi ve vefatı hakkında açıklamalar yapılmıştır. İlmî hayatı kapsamında mensup olduğu fıkhî mezhep, ders verme sorumluluğunu alması, hocaları, öğrencileri, eserleri ve âlimlerin onun faziletiyle ilgili sözler ele alınmıştır. Üçüncü ana başlık altında Şerhu Meşârıkı'l-Envâr tanıtılarak kitabın şârihinin metodu açıklanmıştır. Yine bu başlık altında kitabın adı, müellife aidiyeti, önemi, müellifin kitapta izlediği metot, kitabında yararlandığı kaynaklar, kitabın üstünlükleri ve kaynakları, kitabın elyazma nüshaları hakkında bilgi verilerek bu nüshalardan örnek varaklara yer verilmiştir. Tezin ikinci bölümünde ise, ilk kitabın iki babı ve onun altındaki fasılların tahkiki yapılmıştır. Bu minvalede birinci bab mevsula, mevsufa, şartiyye ve istifhamiyye "men" (مَن) ile nakil edilen hadisleri içine almaktadır. İkinci bab ise inne (إنَّ) ile varit olan hadisleri kapsamaktadır. Araştırmamız, sonuç ve kaynakça ile son bulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Meşârıku'l-Envâr, Şerhu Meşârıkı'l-Envâr, Şeyhzâde, Ebü'l-Hasan es-Sagânî, Muhiddin el-Kocevî
This work is an evaluation of the work of Imam Muhyiddin Muhammed b. Muslihuddin Mustafa el-Kocevî al-Izmitî (d. 950/1543) named Şerhu Meşârıkı'l-Envârı'n-Nebeviyye (the first and second chapters). It consists of two main parts. The first part consists of an evaluation under three main headings. In the first main title, the life of Imam as-Sagani, the author of the book, and his work named Meşârıku'l-Envâr are examined and information is provided about his life, name, nickname, nisba, his name, birth, family, upbringing and death in general. Similarly, his scholarly life is described starting from his studenthood, under the titles of his journeys, works, writings, his views about scholars, his teachers, and his students. Also, the title of his book, its belonging to him, its subjects, importance, and the importance given to the book by scholars were given. Under the second main heading, the life of Şeyhzâde and his work Şerhu Meşârıkı'l-Envâr are examined. Under this main heading, information was given about the author's political, social, and scientific life, and explanations are made about his name, rank, family, upbringing, and death. Within the scope of his scientific life, the fiqh religious sect he belongs to, his taking the responsibility of lecturing, his teachers, students, his works, and the words of the scholars about his virtue are discussed. Under the third heading, Şerhu Meşârıkı'l-Envâr is introduced and the method of the book's commentary is explained. Again, under this title, information about the title of the book and its belonging to the author, its importance, the method used by the author in the book, the sources used in the book, the value and sources of the book, the manuscript copies of the book, and sample leaflets from these copies are represented. In the second part of the thesis, the two chapters of the first book and the parts under it are examined. In this sense, the first chapter maqqah, mawsufa, firmamiyya, and istifhamiyya includes the hadiths transmitted with "men" (من). The second chapter includes the hadiths varied with inna (إن). Our research ends with the conclusion and sources of the book.
Keywords: Meşârıku'l-Envâr, Şerhu Meşârıkı'l-Envâr, Şeyhzâde, Ebü'l-Hasen es-Sagânî, Muhyiddin el-Kocevî